Dysplazja stawu biodrowego: przyczyny, diagnostyka i leczenie

Dysplazja stawu biodrowego to schorzenie, które najczęściej dotyczy niemowląt i małych dzieci, ale może być także diagnozowane u dorosłych.

To zaburzenie w rozwoju stawu biodrowego, które może prowadzić do jego nieprawidłowego funkcjonowania, a w konsekwencji do bólu, ograniczenia ruchomości oraz w zaawansowanych przypadkach do zmian zwyrodnieniowych. W poniższym artykule przedstawiono dokładne omówienie przyczyn, objawów, diagnostyki oraz możliwości leczenia dysplazji stawu biodrowego.

Co to jest dysplazja stawu biodrowego?

Dysplazja stawu biodrowego https://bodymove.pl/rehabilitacja-biodra/ to wrodzona wada rozwojowa stawu, która polega na nieprawidłowym ukształtowaniu panewki stawu biodrowego lub głowy kości udowej. W prawidłowych warunkach panewka stawu powinna obejmować głowę kości udowej w taki sposób, aby zapewnić stabilność stawu. W przypadku dysplazji, panewka jest zbyt płytka lub niewłaściwie uformowana, co powoduje, że głowa kości udowej nie jest prawidłowo osadzona w stawie. W konsekwencji może dochodzić do niestabilności stawu, a w skrajnych przypadkach do jego zwichnięcia.
Dysplazja stawu biodrowego jest jednym z najczęstszych schorzeń ortopedycznych u niemowląt i dzieci, występuje z częstością około 1 na 1000 żywych urodzeń. Choroba ta dotyka częściej dziewczynki niż chłopców, a ryzyko jej wystąpienia wzrasta w przypadku obciążenia genetycznego.

Przyczyny dysplazji stawu biodrowego

Dokładne przyczyny powstawania dysplazji stawu biodrowego nie są w pełni poznane, jednak istnieje kilka czynników, które mogą zwiększać ryzyko jej wystąpienia. Do najważniejszych należą:
Czynniki genetyczne – Występowanie dysplazji stawu biodrowego w rodzinie znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia tej wady u noworodka. Prawdopodobieństwo jest szczególnie wysokie, jeśli dysplazja występowała u matki lub ojca.
Pozycja płodu w macicy – Nieprawidłowe ułożenie płodu, zwłaszcza tzw. ułożenie pośladkowe (kiedy dziecko leży w macicy głową do góry), może sprzyjać rozwinięciu dysplazji. Ograniczenie ruchomości w stawie biodrowym podczas rozwoju płodowego może wpłynąć na jego niewłaściwe ukształtowanie.
Brak odpowiedniego napięcia mięśniowego – W przypadku niektórych zaburzeń neurologicznych, takich jak porażenie mózgowe, zmniejszone napięcie mięśniowe może prowadzić do niestabilności stawów, w tym stawu biodrowego.
Czynniki hormonalne – Niektóre badania sugerują, że hormon relaksyna, który jest produkowany w czasie ciąży i działa rozluźniająco na więzadła, może przyczyniać się do zwiększonej elastyczności stawów u noworodków, co zwiększa ryzyko dysplazji.

Objawy dysplazji stawu biodrowego

Dysplazja stawu biodrowego może przebiegać bezobjawowo, zwłaszcza we wczesnych stadiach. W przypadku niemowląt i małych dzieci najbardziej charakterystycznym objawem jest asymetria fałdów skórnych na udach oraz ograniczona ruchomość w stawie biodrowym. Często rodzice mogą zauważyć, że jedno z bioder dziecka jest mniej ruchome, a próba odwiedzenia nóżek na boki napotyka na opór.

U starszych dzieci i dorosłych dysplazja stawu biodrowego może powodować:

Ból w biodrze, szczególnie podczas chodzenia lub wysiłku fizycznego.

Trudności w poruszaniu się i ograniczona ruchomość w stawie.

Szybsze zmęczenie podczas chodzenia.

Niestabilność stawu biodrowego, czasami z odczuciem przeskakiwania lub blokowania stawu.

Nieleczona dysplazja stawu biodrowego może prowadzić do rozwinięcia wczesnych zmian zwyrodnieniowych stawu, co w przyszłości może wymagać operacji, np. endoprotezoplastyki biodra.

Diagnostyka

Wczesna diagnoza dysplazji stawu biodrowego ma kluczowe znaczenie dla skuteczności leczenia. W Polsce każdemu noworodkowi przeprowadza się badanie ortopedyczne w ramach profilaktyki dysplazji stawu biodrowego.

Podstawowymi metodami diagnostycznymi są:

Badanie kliniczne – Lekarz ortopeda lub pediatra ocenia ruchomość stawu biodrowego, a także sprawdza obecność ewentualnych asymetrii w fałdach skórnych na udach. Istnieje kilka testów klinicznych, takich jak test Ortolaniego i test Barlowa, które pozwalają wykryć dysplazję u niemowląt.
Ultrasonografia (USG) – Jest to najbardziej powszechna metoda obrazowania stosowana do oceny stawów biodrowych u noworodków. USG pozwala na dokładną ocenę ukształtowania stawu oraz ocenę jego stabilności. Badanie to jest nieinwazyjne i bezpieczne, dlatego jest standardem diagnostycznym u noworodków.
RTG (rentgen) – Jest stosowane u starszych dzieci i dorosłych, kiedy kości są już dobrze uwidocznione w badaniu radiologicznym. RTG pozwala na ocenę ewentualnych zmian strukturalnych w stawie biodrowym, które mogą świadczyć o dysplazji.

Leczenie dysplazji stawu biodrowego

Leczenie dysplazji stawu biodrowego zależy od wieku pacjenta oraz stopnia zaawansowania schorzenia. Istnieją różne metody leczenia, od nieinwazyjnych, po bardziej zaawansowane procedury chirurgiczne.

Leczenie u niemowląt

W przypadku wczesnej diagnozy, leczenie dysplazji stawu biodrowego u niemowląt jest najczęściej skuteczne i może zapobiec poważnym powikłaniom w przyszłości. Jednym z najczęściej stosowanych sposobów leczenia jest noszenie specjalnych aparatów ortopedycznych, takich jak szelki Pavlika, które utrzymują biodra dziecka w odpowiedniej pozycji, umożliwiając prawidłowy rozwój stawu.

Leczenie u starszych dzieci i dorosłych

Jeśli dysplazja zostanie zdiagnozowana w późniejszym wieku, leczenie może wymagać bardziej zaawansowanych metod. W przypadku starszych dzieci stosuje się czasami gipsowe unieruchomienia lub zabiegi operacyjne, mające na celu korekcję nieprawidłowo ukształtowanego stawu biodrowego.
U dorosłych, szczególnie w zaawansowanych przypadkach, gdzie doszło do rozwoju zmian zwyrodnieniowych, konieczne może być przeprowadzenie osteotomii – zabiegu chirurgicznego mającego na celu zmianę kąta ułożenia głowy kości udowej lub panewki stawu. W skrajnych przypadkach, gdy staw biodrowy jest znacznie uszkodzony, pacjentom proponuje się endoprotezoplastykę, czyli wszczepienie sztucznego stawu biodrowego.
Dysplazja stawu biodrowego to poważne schorzenie, które, jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowane i leczone, może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym bólu, ograniczenia ruchomości i zmian zwyrodnieniowych stawu. Wczesna diagnostyka, zwłaszcza badanie ultrasonograficzne u noworodków, jest kluczowa dla zapobiegania powikłaniom. Nowoczesne metody leczenia, zarówno u niemowląt, jak i dorosłych, pozwalają na skuteczne radzenie sobie z dysplazją i jej konsekwencjami. W przypadku podejrzenia tej choroby ważne jest szybkie skonsultowanie się z lekarzem specjalistą, który dobierze odpowiednią terapię.